Plasticsoep wat is het nu precies? En wat kunnen wij er zelf tegen doen? Nanne doet veel onderzoek hierna. Hoogtijd dus om hem een aantal vragen te voor te leggen.
Wie is Nanne?
Ik ben onderzoeker naar het leven in zee. Ik heb biologie gestudeerd en mij daarna verdiept in koraalrifecologie. De afgelopen jaren heb ik mij verder gespecialiseerd in afval en microplastics in zee.
Jij bent gespecialiseerd in plastic vervuiling in zee. Wat doe je dan precies?
Ik onderzoek de besmetting van de zee met afval en microplastics in verschillende landen rond de wereld. De afgelopen jaren hebben we o.a. gewerkt in Vanuatu, Belize, Oman en de Malediven, maar ook in Europa voor EU projecten. Bijvoorbeeld naar de productie van piepschuim en vervuiling van Europese wateren daarmee. Al deze projecten kijken in een integrale manier naar het probleem van zee vervuiling. Van productie processen en gebruik in de samenleving tot afvalverwerking en hoe dat afval ontsnapt en richting de zee gaat. Van wat kunnen we doen om de vervuiling te voorkomen tot wat gebeurt er met het leven in zee als deze vervuild is?
Wat kun je vertellen over de plasticsoep?
De plasticsoep is een beeld dat veel mensen hebben meegekregen vanuit de media. Waar het op neer komt is dat onderzoekers in alle categorieën wereldwijd. Van de oceanen van de tropen tot de polen tot de diepste troggen plastics hebben aangetroffen.
Op sommige plaatsen verzamelen grote zeestromingen het plastic aan het oppervlakte. Dit zijn de wel bekende beelden van drijvende massa’s plastic in de zee. Helaas is er overal plastic aanwezig in de hele waterkolom en in de zeebodem. Dit maakt het verwijderen van het plastic uit zee een onmogelijke taak op dit moment.
We hebben geen technologie die dit kan aanpakken op een schaal die er toe doet. Daarbij komt ook nog dat plastic fragmenteert in steeds kleinere deeltjes door afbraak door uv straling en andere verwering. Deze deeltje blijven kleine plastic deeltjes. Ze vervallen niet tot andere stoffen die makkelijker afgebroken kunnen worden door micro-organismen. Het worden steeds kleinere onzichtbare plastic deeltjes, die gewoon in de zee aanwezig blijven.
Daarom praten mensen ook wel over een plastic mist in plaats van een plasticsoep. Deze plastic deeltjes hebben veel effect op het leven in de zee. Maar ook voor de mensen en dieren die eten uit de zee halen.
De productie van plastics gaat waarschijnlijk exponentieel toenemen met een navenante afvalproductie en vervuiling. Als we geen grote stappen zetten richting een meer circulaire wereldeconomie.
Hoeveel afval gaat er per dag de zee in?
De focus ligt hier voornamelijk op plastic afval. De schatting daarbij ligt nu op rond de 5 tot 13 miljoen ton plastic per jaar. Dit is echt een ongelooflijk hoog getal. Als je het vertaalt komt het neer op 3000 vuilniswagens vol plastic die per dag in zee terecht komen.
Maar het plastic afval in Nederland valt toch wel mee?
In het algemeen hebben wij in Nederland een redelijk gesloten afvalverwerkingssysteem. Het meeste afval wordt verbrand en draagt op die manier wel bij aan klimaatverandering. De hoeveelheid die in de natuur terecht komt is kleiner dan op andere plaatsen in de wereld.
Dat wil niet zeggen dat wij er goed bij zitten, het is voornamelijk dat andere plekken nog veel erger zijn. Een blik op Nederlandse rivieroevers en stranden laten zien dat er meer dan genoeg plastic afval in het Nederlandse milieu terecht komt.
Minder plasticsoep door op meer producten statiegeld te heffen
Een grote stap wordt het uitbreiden van statiegeld. Met dat soort methodes kunnen we in ieder geval dat soort specifieke bronnen terugbrengen.
Sinds de start van de Corona pandemie hebben vrijwilligers duizenden mondmaskers uit het milieu gehaald wat laat zien hoe makkelijk een nieuwe bron van vervuiling uit de hand loopt.
Daarnaast heeft plastic vervuiling in noordwest Europa een grotere fractie van bronnen uit zee zoals visserij dan op andere plaatsen in de wereld. Een laatste belangrijk punt is dat Europa lange tijd (vaak slecht) gescheiden plastics naar armere landen exporteerde waar ze weinig konden met de vervuilde plastics en ze dus alsnog op een vuilnisbelt en in het milieu terecht kwamen.
Gelukkig zijn er nu stappen vanuit de EU om deze praktijken tegen te gaan zodat Europese landen niet langer de verantwoordelijkheid voor hun eigen afval kunnen afkopen richting armere landen aan de andere kant van de wereld.
Is het alleen van de plastic van tasjes, flesjes en wat om het eten zit, wat de zee in gaat? Of is er ook nog een ander soort plastic?
Voor ons thuis zijn het natuurlijk de dingen die wij het meest weggooien die in het oog springen, maar naast al die wegwerpproducten is er ook industrieel en landbouwafval: Plastic zeilen en potten, spanbanden en verpakkingsmateriaal.
Verder zijn pre-productie pellets uit de plastic industrie een probleem. Deze deeltjes zo groot als een erwt worden over de hele wereld verscheept. En zijn op bijna alle stranden terug te vinden omdat ze wegwaaien van fabrieken, of overboord slaan van schepen.
Op zee gebeurt er natuurlijk ook een hoop. Het ergst zijn spooknetten en lijnen die van vissersschepen komen en dieren verwonden en doden terwijl ze ronddrijven of aanspoelen. Daarnaast ook vispluis: dunne draden die bij het bodemvissen gebruikt worden om het net te beschermen, kapotte kratten, handschoenen, en andere materialen en kleding uit de visserij en offshore-industrie.
Naast al die grotere plastics zijn er ook nog microplastics die van het land komen. Deeltjes uit cosmetica en schoonmaakmiddelen, slijtsel van autobanden en strepen op de weg, verf, en vezels uit synthetische kleding komen allemaal in riolen en rivieren terecht en zijn bijna niet tegen te houden voor ze de zee bereiken.
Als we plasic gaan recycelen hoe zit het dan met de BPA in het plastic?
Ik ben hier geen expert in, maar ik denk dat het BPA na recycling in het plastic aanwezig blijft. Het zorgt voor de gewenste structuur, sterkte, flexibiliteit van de specifieke soort plastic. Het recyclen van plastics zorgt alleen dat we minder nieuw plastic hoeven te produceren. Al de nadelen van plastics in het dagelijks level blijven hetzelfde.
Wat zijn goede alternatieven voor plastic?
De eerste stap in denken over alternatieven moet zijn: is een alternatief nodig? Heb je echt dat rietje nodig? Ze nu met papieren versies bezig zijn die na een tijdje slap worden en toch weer afval produceren. Daarna moeten we kijken naar een duurzaam herbruikbaar alternatief. Zoals een stalen herbruikbare waterfles. Zelfs een BPA vrije plastic fles die 5 jaar meegaat is veel beter dan een wegwerp alternatief. Er zijn veel bedrijven bezig met alternatieven voor plastics. Zoals bio-plastics, afbreekbare plastics, enzovoort. die vaak ook maar een keer gebruikt worden. Dat is niet ideaal en duidelijkheid krijgen over al die verschillende materialen is niet makkelijk voor het brede publiek. Sommigen kunnen in je composthoop. Anderen moeten mee met het GFT-afval. En weer anderen komen wel van suikerriet of mais, maar zijn niet biologisch afbreekbaar.
En als je je vergist en een bio-plastic product in je normale plastic recycling stopt. Dan vervuil je dat en maak je het moeilijker om dat normale plastic te recyclen.
Daarnaast zijn materialen zoals oxo-afbreekbare plastics normale plastics met een toevoeging waardoor ze sneller fragmenteren. Maar waarschijnlijk niet uiteenvallen tot afbreekbare stoffen en daarom dus alleen maar microplastics worden.
Om al deze verwarring te omzeilen … is stap 1 is dit product nodig en stap 2 is er een herbruikbaar alternatief beschikbaar waardoor we geen nieuw afval produceren?
Wij krijgen veel plastic op ons bord via ons eten (vis met plastic, akkers die met plasticdeeltjes bemest worden). Wat kun je hier over vertellen?
Onderzoek over de afgelopen jaren heeft plastic gevonden in veel van ons eten en drinken. Voedsel uit zee heeft de meeste aandacht gekregen. Ook groente en fruit, kraanwater, bronwater uit flessen, zout, bier, enz. bevatten microplastics.
Daarnaast bevat de lucht die wij inademen microdeeltjes uit de vloerbedekking, meubels, kleding, enzovoort, thuis en op kantoor. Microplastics zijn ook gevonden in luchtstromingen in afgelegen gebergtes. Dus we weten nu dat mensen aan alle kanten worden blootgesteld aan plastic deeltjes.
De vraag is: wat doet dat met ons? Als dier levend in het normale milieu op aarde zijn wij net als andere dieren gewend aan een omgeving met kleine deeltjes. Stof en pollen in de lucht, zand en andere deeltjes in ons eten en drinken. Dus we kunnen daar normaal prima mee omgaan.
In verhouding tot andere soorten deeltjes is de concentratie plastics ook niet extreem hoog. Studies laten tot nu toe zien dat bij blootstelling zoals deze nu is in ons dagelijks leven, we niet een direct schadelijk effect zien van blootstelling aan microplastics.
We hebben een nieuwe groep microdeeltjes in ons milieu losgelaten. Onderzoek laat zien dat die deeltjes in onze weefsels terecht kunnen komen.
Drink kraanwater in plaats van flessenwater! De plastic fles en dop dragen bij aan microplastics (ook beter voor je afvalproductie). En verpak je voedsel zelf zoveel mogelijk in alternatieven zoals glas of metaal om je eigen bijdrage aan plastics in je eten te minimaliseren.Er is nog geen bewijs dat dat ons schaadt. Het is natuurlijk mogelijk dat er lange termijn gevolgen zijn. Vooral ook doordat we de hoeveelheid plastics in ons milieu sterk aan het verhogen zijn. Dus uit voorzorg is het sowieso een goed idee om daar een rem op te zetten.
In je eigen dagelijks leven kan je in ieder geval wat eerste stappen zetten. Drink kraanwater in plaats van flessenwater waar de plastic fles en dop aan microplastics bijdragen (ook beter voor je afvalproductie) en verpak je voedsel zelf zoveel mogelijk in alternatieven zoals glas of metaal om je eigen bijdrage aan plastics in je eten te minimaliseren.
Deze vragen zijn beantwoord door Nanne van Hoytema. Super bedankt. Wil je meer weten over hoe je onze oceanen kunt beschermen? Kijk dan even op de website van Seafirst.
Dit is ook leuk om te lezen:
- Wat is je ecologische voetafdruk? En hoe kun je die verkleinen?
- Het dierenleed dat achter jouw donzen kussen schuilt
- Driehoekjes van filodeeg gevuld met o.a. spinazie
Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit. Help mij dan dit te verspreiden door het te delen met andere mensen. Dit kan o.a. door middel van de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat.