Een aantrekkelijke kleur voor voedingsmiddelen is heel belangrijk. De meeste mensen zouden een product niet kopen als het een saaie en neutrale kleur heeft. Maar welke kleurstoffen zijn er nou eigenlijk? En zijn die kleurstoffen goed voor onze gezondheid? Hieronder lees je er meer over.
Wat is het?
Kleurstoffen zijn toevoegingen die je aanbrengt op een product om het er aantrekkelijker uit te laten zien. Er zijn een hele boel kleurstoffen, teveel om op te noemen. Ze hebben allemaal hun eigen functie. Er zijn niet alleen kleurstoffen voor voedingsmiddelen, maar ook voor textiel en cosmetica. Dit zijn hele andere kleurstoffen, deze kleurstoffen vind je niet terug in producten die je consumeert. Kleurstoffen zijn in feite oplosbare, organische stoffen. Hierdoor verschillen ze van pigment, doe over het algemeen onoplosbaar zijn.
Er zijn verschillende soorten kleurstoffen. Er zijn basische en zure kleurstoffen, directe kleurstoffen, disperse kleurstoffen, natuurlijke kleurstoffen en synthetische kleurstoffen. Die laatste twee zijn het belangrijkst en komen in het dagelijkse leven vaak voor.
Natuurlijke kleurstoffen
Het woord zegt het al, natuurlijke kleurstoffen zijn producten die je uit de natuur kunt vinden. Denk hierbij aan kleurstoffen afkomstig uit paddenstoelen, planten en dieren.
Synthetische kleurstoffen
Brit William Perkin heeft de synthetische kleurstof per ongeluk ontdekt toen hij zijn geneesmiddel tegen malaria liet staan en er een blauwe kleurstof ontstond. Door de constante kwaliteit en de grote zuiverheid waren deze stoffen beter dan de natuurlijke kleurstoffen. Synthetische kleurstoffen maken ging sneller en veel goedkoper. Een ander woord voor synthetische kleurstoffen wordt ook wel azo-kleurstoffen genoemd. Deze voedingsstoffen komen uit het het laboratorium.
In voedingsmiddelen
Iedere dag als wij eten en drinken naar binnen werken krijgen wij ook een hoop kleurstoffen naar binnen. Er mogen maar een aantal kleurstoffen worden gebruikt in voedingsmiddelen. De kleurstoffen met de E-nummers tussen E100 en E199 mogen alleen gebruikt worden in voedingsmiddelen. Deze E-nummers zijn codes die worden opgesteld door de Europese Unie, hierin staat ook de maximale hoeveelheid die een product mag bevatten aan kleurstoffen. Wordt deze hoeveelheid overschreden? Dan mag het product niet verkocht worden voor consumptie. Deze E-nummers staan vaak achter op het pakket vermeld.
Wist je dat cola officieel geen bruine kleur heeft? Cola heeft voordat er een kleurstof wordt toegevoegd een gifgroene, chemische substantie. Door E150d karamel toe te voegen aan de substantie krijgt het een bruine kleur.
Soorten voedingskleurstoffen
Er zijn verschillende soorten voedingskleurstoffen. Hieronder begin ik met de synthetische kleurstoffen. De kleuren die je met deze stoffen krijgt is zwart, bruin, geel en rood.
Tartrazine
Deze kleurstof met het E nummer E102 heeft een gele kleur. De kleur van deze stof komt van koolteer. Deze stof vind je terug in ijs, kauwgom, koek en gebak, sauzen, snacks, frisdranken, erwten in blik en gerookte vis.
Oranje geel S/Zonnegeel FCF
Deze kleurstof met het E- nummer E110 heeft een gele kleur. Deze stof vind je terug in room, snoep, kauwgom, mosterd, piccalilly, vleesvervangers, frisdranken en alcoholische dranken. Momenteel is er geen veiligheidsrisico bij het gebruik van Zonnegeel in de voeding. Een aanvaardbare dagelijkse inname van Zonnegeel is vastgesteld op 4mg per kilo lichaamsgewicht per dag.
Azorubine, karmozijn
Deze wateroplosbare kleurstof met het E-nummer E122 heeft een rode kleur. Dit komt voor als rode poeder of korrels. Deze stof vind je terug in ijs, kauwgom, koek en gebak, sauzen, snacks, frisdranken, rood fruit in blik of glas en voorgekookte schaaldieren. Het kan worden omgezet in de bijbehorende aluminiumlak. Azorubine heeft een aanvaardbare dagelijkse inname van 4mg per kilo lichaamsgewicht per dag.
Amarant
Deze wateroplosbare kleurstof met het E-nummer E123 heeft een rode kleur. De rode kleur komt van de bloem Amaranthus. Deze stof kleurt alcoholische dranken. In de VS en Rusland is deze kleurstof E123 in voedingsmiddelen verboden omdat deze kankerverwekkend zou zijn. De kleurstof E123 is niet gezond, maar de natuurlijke Amarant(plant) is dat wel. In andere landen wordt deze kleurstof als veilig beschouwd zolang je de aanvaardbare dagelijkse inname binnenkrijgt. Amarant heeft een aanvaardbare dagelijkse inname van 0,5 mg per kilo lichaamsgewicht.
Ponceau 4R, Cochenille Rood A
Deze kleurstof met het E-nummer E124 heeft een rode kleur. In deze producten komt de stof in voor: zuivelproducten, kauwgom, mosterd, vleesvervangers, frisdranken, alcoholische dranken en voedingssupplementen. Deze kleurstof heeft een aanvaardbare dagelijkse inname van 4 mg per kilo lichaamsgewicht per dag.
Allurarood AC
Deze kleurstof met het E-nummer E129 heeft een rode kleur. In deze producten komt de stof in voor: ijs, kauwgom, koek en gebak, sauzen, snacks, frisdranken, rood fruit in blik of glas en vlees. Deze kleurstof heeft een aanvaardbare dagelijkse inname van 7 mg per kilo lichaamsgewicht per dag.
Briljantzwart BN, zwart PN
Deze kleurstof met het E-nummer E151 heeft een zwarte kleur. In deze producten komt de stof in voor: ijs, kauwgom, koek en gebak, sauzen, snacks, frisdranken, voorgekookte schaaldieren en voedingssupplementen. Deze kleurstof heeft een aanvaardbare dagelijkse inname van 1-5 mg per kilo lichaamsgewicht per dag.
Bruin HT
Deze kleurstof met het E-nummer E155 heeft een bruine kleur. In deze producten komt de stof in voor: ijs, kauwgom, koek en gebak, sauzen, snacks, frisdranken, keurmerken op vlees en voorgekookte schaaldieren. Deze kleurstof heeft een aanvaardbare dagelijkse inname van 1,5 mg per kilo lichaamsgewicht per dag.
Litholrubine BK
Deze kleurstof met het E-nummer E180 heeft een rode kleur. In deze producten komt de stof in voor: kaaskorsten.
Welke natuurlijke kleurstoffen zijn er?
Er zijn ook een aantal natuurlijke kleurstoffen. Hieronder benoem ik een paar.
- Bruin: Deze kleurstof kun je krijgen uit cacao, kaneel of koffie
- Rood en roze: Deze kleurstof kun je krijgen van het sap uit frambozen, aardbeien of een granaatappel. Van deze producten krijg je wel een sterke smaak doordat je veel moet toevoegen voor de kleur. Wil je dit niet? Pak dan bietensap.
- Oranje: De kleur kun je krijgen van wortels. Maak wortelsap en gebruikt het in producten voor een mooie oranje kleur. Doordat wortels niet zoet zijn, heb je geen nadelige smaken in je gerecht.
- Geel: Om deze kleur te krijgen kun je twee vervangers gebruiken; saffraan en geelwortel(kurkuma). De wortel van kurkuma plant bevat curcumine. Hiervan krijg je een helder gele kleur.
- Groen: Deze kleur krijg je door spinazie, peterselie, tarwegraspoeder of matcha te gebruiken.
- Paars en blauw: Deze kleur krijg je door deze producten te gebruiken: bosbessen, bramen, truffelaardappel, paarse wortel of rode kool. Rode kool moet je eerst goed koken in water totdat het water heel donker wordt. Voor een blauwe kleur kun je baking soda bij het paarse water in doen. Hierdoor kleurt je paarse water blauw door een reactie.
Verder heb je ook nog andere natuurlijke stoffen. Deze stof is afkomstig van dieren:
- Karmijn: Karmijn is een kleurstof afkomstig van vrouwelijke cochenilleluizen die op cactussen leven. Als de luizen groot genoeg zijn worden ze in grote hoeveelheden van de cactussen geschept. De vrouwtjes luizen worden levend gekookt of gedood door blootstelling aan de zon. De schalen van het insect wordt verbrijzeld tot een rood poeder. Karmijn wordt in veel voedingsmiddelen gebruikt. Roze koeken hebben die kleur door karmijn. Verder zit het in rode vruchtensappen, zuiveldranken, kant-en-klare tomatensoep, roze muisjes en rode M&M’s.
Ben je vegan en wil je een altenatief voor karmijn? Dan kun je deze voedingsmiddel gebruiken voor de mooie rode kleur:
- Een plantaardig en natuurlijke alternatief voor karmijn is bietensap. Door bieten te koken krijg je bietensap. Deze bietensap is een natuurlijke kleurstof die je mooi kunt gebruiken om producten een rode kleur te geven. Je kunt het sap ongeopend ongeveer een halve jaar bewaren.
Verschillende vormen
Voedingskleurstoffen komen in verschillende vormen. Hier een paar op een rij.
- Poederkleurstof: dit is de pure vorm van de kleurstoffen en de basis voor andere kleurstoffen.
- Douchekleurstof, een poedervormige kleurstof.
- Lakkleurstof, poedervormige kleurstof die niet afgeeft aan handen, kleding of in de mond.
- Vloeistof. Poederkleurstof wordt aangemaakt met water en conserveermiddelen, wat het gemakkelijker te doseren maakt.
Overgevoeligheid
Hoewel het weinig voorkomt kan het zijn dat mensen overgevoelig kunnen zijn voor voedingskleurstoffen. Bij reacties van bepaalde producten is het altijd verstandig om contact op te nemen met je huisarts voor verder onderzoek.