Antioxidanten is een verzamelnaam voor allerlei verschillende vitamines, mineralen en andere voedingsstoffen. Ze beschermen het weefsel en DNA in cellen tegen vrije radicalen.
Wat zijn antioxidanten?
Antioxidanten zijn stoffen die het oxidatieproces ‘blokkeren’ en zo voorkomen dat vrije radicalen schade kunnen veroorzaken in het lichaam of aan een voedingsmiddel. Het menselijk lichaam zelf heeft behoefte aan een groot scala aan stoffen met verschillende antioxidantwerking, omdat bij alle normale chemische stofwisselingsprocessen in de lichaamscel vrije radicalen ontstaan. Deze worden door lichaamseigen antioxidanten onschadelijk gemaakt.
Welke stoffen bedoelen we eigenlijk als we het hebben over antioxidanten?
Het gaat dan om een verzamelnaam voor een grote groep chemisch zeer diverse stoffen. Antioxidanten worden in het algemeen geassocieerd met gezondheid en bescherming tegen allerlei chronische ziekten (diabetes, hart- en vaatziekten, longaandoeningen en kanker). De natuur kent vele stoffen met een antioxidantenwerking, zoals vitamine C, vitamine E, carotenoïden en polyfenolen (zoals flavonoïden en isoflavonen), terwijl het lichaam zelf ook over enzymen beschikt met een antioxidantenwerking.
Antioxidanten worden door de voedingsmiddelenindustrie op grote schaal gebruikt ter voorkoming van een verscheidenheid aan ongewenste veranderingen (chemisch bederf) in voedingsmiddelen door oxidatie.
Oxidatie
Oxidatie is het chemische proces waarin onder andere zuurstof reageert met allerlei stoffen. In voedingsmiddelen kunnen door deze oxidatieprocessen allerlei ongewenste reactieproducten ontstaan, kan de smaak van het voedingsmiddel worden beïnvloed, kunnen er verkleuringen ontstaan en worden vitamines afgebroken. Al met al gaat de kwaliteit van het voedingsmiddel daardoor sterk achteruit. Bekende verschijnselen zijn het rans worden van oliën, vet en vethoudende producten, verkleuren van vlees en vleesproducten, bruinkleuringen van groenten en fruit, afwijkende geur en smaak van citrusvruchten door de oxidatie van de etherische oliën.
Vrije radicalen
Antioxidanten vangen vrije radicalen weg. Dit zijn agressieve stoffen die in ongunstige gevallen schade kunnen geven aan cellen en weefsels. Ze ontstaan bij de normale stofwisseling, maar ook bij roken en bij het zonnen. Bij bepaalde ziektes kunnen vrije radicalen worden gevormd.
Vrije radicalen doden ongewenste bacteriën en ruimen ze eiwitten op die beschadigd zijn door sporten. Toch kunnen ze ook voor schade zorgen. Ze worden dan agressief en maken dan gezonde cellen kapot. Dit ontstaat wanneer er teveel vrij radicalen op ongewenste plekken in het lichaam aanwezig zijn. De antioxidanten beschermen je lichaam tegen dit proces.
Toegepaste antioxidanten
Veel toegepaste ‘natuurlijke’ antioxidanten zijn vitamine C en vitamine E, maar bedenk wel dat de meeste vormen van deze vitamines langs technische weg zijn gemaakt. Ook lecithine, zouten van melkzuur en zogenoemde vruchtzuren als citroenen wijnsteenzuur hebben antioxidantwerking.
Veelgebruikte synthetische antioxidanten zijn BHA en EDTA. BHA en BHT zijn veelgebruikte antioxidanten in vetten en oliën, margarine, kant-en-klaarsoepen en – sauzen, bouillontabletten, chips en zoutjes. Tegenstrijdige resultaten van veiligheidsstudies maken de antioxidanten BHA en BHT omstreden. Deze antioxidanten worden verdacht van verstoring van de vetstofwisseling en verhoging van het cholesterolgehalte in het bloed. Ook zijn in studies kanker remmende eigenschappen aan deze stoffen toegeschreven, terwijl andere studies spreken van tumorbevorderende kenmerken.
EDTA dat veel gebruikt wordt in saladedressing en mayonaise wordt algemeen als veilig beschouwd. Van veel antioxidanten is inmiddels bekend dat bij hoge doseringen in combinatie met bepaalde vitamines deze geen bescherming bieden of zelfs aanleiding geven tot een verhoogd gezondheidsrisico. In de EU-verordening die regelt onder welke voorwaarden voedings- en gezondheidsclaims gebruikt mogen worden, wordt het gebruik van termen als ‘bron van’ of ‘rijk aan’ met betrekking tot het woord antioxidanten niet toegestaan. Voor voedingsstoffen als vitamine C of E, waarvoor ook aanbevolen hoeveelheden zijn vastgesteld, is dit wel toegestaan.
Supplementen
Gezonde mensen krijgen bij een gezonde gevarieerde voeding voldoende antioxidanten binnen en hoeven geen supplementen te slikken. Supplementen kunnen zelfs gevaarlijk zijn door verontreinigingen met bijvoorbeeld zware metalen. Ze kunnen een hoge dosering betacaroteen hebben, dit is niet gezond voor je lichaam. Voor deze supplementen is geen gezondheidsclaim goedgekeurd.
Superfoods
Op de markt komen er steeds meer superfoods. Er zijn claims dat sommige superfoods veel antioxidanten bevat. Dit is echter nog nooit bewezen. Superfoods zoals bessen hebben geen grotere gezondheidsvoordeel als al het andere groente en fruit.
Advies
Gevarieerd en gezond eten van fruit en groente geeft genoeg antioxidanten . Hierdoor krijg je genoeg binnen in je lichaam.
In welke producten zitten ze?
Antioxidanten vind je in vele soorten producten. Hier een paar op een rij:
- Pure chocolade
- Koffie en thee
- Noten
- Volkoren brood
- Druiven
- Bosbessen
- Aardbeien
- Spinazie
- Boerenkool
- Rode uien
- Zongedroogde tomaten
Ook komen ze voor als hulpstof in producten. Op het etiket staat dan een E-nummer. Voorbeelden zijn:
- Vitamine C
- Zouten van ascorbinezuur (E300 t/m 304).
- Vitamine E (E306 t/m 309).
- Conserveermiddelen (E310 t/m 319).
Wil jij niets meer missen van VegaLifestyle.nl volg ons dan op facebook. Heb je het recept gemaakt tag ons dan zeker op instagram of @vegalifetyle