Plantaardige olie die niet ethisch vegan is
Denk je net goed bezig je zijn met je veganistische levensstijl, dan blijken populaire en plantaardige ingrediënten toch niet zo goed te zijn voor de dieren op deze wereld. Citroenen worden bespoten met bijenwas zodat ze gaan glimmen en zelfs in kleding kunnen dierlijke resten zitten. Voor palmolie geldt dat het volledig plantaardig is, maar dat is ook het enige positieve aan het vettige spul dat uit de palmvrucht wordt geperst. Het is namelijk een van de redenen waarom dieren in onder andere Maleisië en Indonesië met uitsterven worden bedreigd. Hoe dan, vraag je je af?
De vraag naar palmolie is door de jaren heen enorm gestegen. Het is een populair en vooral goedkoop ingrediënt dat je vindt in alledaagse producten; van schoonmaakmiddelen tot verzorgingsproducten en van Oreo’s tot biodiesel. Er lijkt niet aan te ontkomen. Om aan deze enorme vraag te voldoen, worden tropische oerwouden in Azië en andere werelddelen in rap tempo vernietigd, om zo plaats te maken voor plantages met oliepalmen. Uit cijfers van het Voedingscentrum blijkt dat in Indonesië nu al 70 procent van de palmolieplantages is gebouwd op plekken waar tropisch oerwoud voor dit doel gekapt moest worden.
Verlies van biodiversiteit
Met de vernietiging van deze oerwouden, wordt de leefomgeving van vele diersoorten weggenomen. Orang-oetangs, tijgers en olifanten hebben het bijvoorbeeld erg zwaar door de westerse lust naar de goedkope olie. Zij verliezen in sneltreinvaart hun natuurlijke leefomgeving. Vele dieren sterven of kampen met de nadelige gevolgen van ontbossing, wat leidt tot verlies van biodiversiteit in de regio’s waar palmolie wordt gewonnen. Het zijn niet alleen de bomen die verdwijnen, maar ook grondwater, veengrond en rivieren, endaarnaast wordt de lucht vervuild. Als snelle manier van ontbossing wordt steeds vaker gekozen voor het verbranden van het bos. Hierdoor sterven enorm veel dieren, droogt het water op en komen er broeikasgassen vrij. Indonesië is door het verbranden van natuurgebieden na de Verenigde Staten en China de grootste uitstoter van broeikasgassen.
Vervuild water door bestrijdingsmiddelen
Ons gebruik van palmolie heeft dus directe consequenties voor de dieren en het milieu. En dan hebben we het nog niet eens over de mensenrechten van arbeiders in de industrie. Om de oliepalm zo gezond mogelijk te houden voor een goede oogst, worden bestrijdingsmiddelen ingezet. Deze zorgen er onder andere voor dat kevers niet van de boom snoepen. Een verlies voor de kevers, maar zeker ook voor de arbeiders die de bestrijdingsmiddelen moeten aanbrengen. Dit gebeurt namelijk op onveilige wijze, zonder beschermende kleding en zonder gezichtsmaskers. Daarnaast wordt tijdens het raffineren van de olie, het afval gedumpt in rivieren. Bijvoorbeeld de schillen van de vrucht, die gaan rotten in het water en zorgen voor sterfte onder vissen en vervuild drinkwater voor omwonenden. Ook de bestrijdingsmiddelen zelf eindigen in de rivier.
Overigens wordt er ook duurzame palmolie gewonnen. Dit is volgens kenners niet de oplossing voor het probleem van de ontbossing en de sterfte van dieren of van hun leefomgeving. Door aanhoudende corruptie en financieel gewin is het certificaat voor duurzame palmolie makkelijk gekocht, maar de duurzaamheid wordt voor dit certificaat niet gecheckt en bovenal wordt er niet gehandhaafd. Zo kan de baas van de plantage zijn palmolie voor een hogere prijs verkopen onder het mom van duurzame olie, maar is er in feite nog steeds sprake van het opzettelijk verwoesten van het leefgebied van mens en dier. Zolang de ontbossing, wat illegaal is maar zelden wordt bestraft, door blijft gaan zal er van duurzame palmolie nog geen sprake zijn.
Ook palmolie in veganistische favorieten
Het is dan ook niet moeilijk te concluderen dat het gebruik van palmolie zeer onwenselijk is, ook voor veganisten. Maar het probleem zit hem in de verwerking van deze olie in alledaagse producten. In voedsel moet palmolie sinds enige tijd specifiek vermeld worden, maar in andere producten hoeft dat niet. Dit maakt het als consument soms erg lastig om te achterhalen of een bepaald product wel of geen palmolie bevat. Zelfs producten die speciaal voor veganisten op de markt zijn gebracht, bevatten de kwalijke olie. Denk bijvoorbeeld aan Oreo’s, de roockworst van de Vegetarische Slager, veganistische yoghurt en de veganistische bittenballen van de Aldi. Bijkomend probleem is dat veel veganistische producten palmolie bevatten als vervanging van roomboter. Waardoor er wellicht geen goed alternatief voor beide is.
Houdt dit in dat je als veganist en consument niet anders kunt dan palmolie blijven gebruiken? Gelukkig niet. Steeds meer merken en bedrijven beseffen de schadelijke kant van het winnen van palmolie en kiezen voor een alternatief. Maar je moet wel goed zoeken om deze te vinden. Een optie is om bij de aanschaf van nieuwe (verzorgings)producten eens goed naar de ingrediënten te kijken om te zien of er palmolie in zit. In zo’n geval kun je wellicht voor een ander product kiezen. In schoonmaakmiddel zit ook veel palmolie, maar je kunt je allesreiniger en scrub eenvoudig zelf maken met azijn en baking soda.
25 verschillende benamingen
Om je te helpen zijn er verscheidene websites te raadplegen om te achterhalen in welke producten palmolie zit. Het is met de ingrediëntenlijst namelijk best nog wel even puzzelen, omdat palmolie onder 25 verschillende namen op de verpakking kan staan. En bij bepaalde productgroepen zijn fabrikanten niet eens verplicht om iets te vermelden over de soort olie die is gebruikt. Als veganist knikte je in het verleden wellicht goedkeurend bij het lezen van ‘plantaardige oliën’ in je favoriete koekjes, maar er bestaat een grote kans dat hier ook palmolie tussen gezeten heeft.
Door bewust de inname van palmolie te stoppen of te verminderen, heb je als veganist direct invloed op het leven van de dieren en mensen in Maleisië en Indonesië. Want waar de vraag naar een product afneemt, zal ook de productie daarvan verminderen. Het zal geen schok zijn dat groente, fruit en onbewerkt voedsel bijna nooit palmolie bevat. Die zijn altijd een goede keuze.
Vegan vleesvervangers
One thought on “Is palmolie wel vegan?”